Het versterken van onderzoeksmatig leiderschap bij schoolleiders vraagt een brede insteek
Om onderzoeksmatig leiderschap bij hun schoolleiders te versterken moeten schoolbesturen en nascholers niet alleen inzetten op het versterken van de competenties van schoolleiders om onderzoeksmatig leiding te geven. Het is ook belangrijk dat zij bevorderen dat de schoolleiders een postitieve attitude ontwikkelen tegenover onderzoeksmatig leidinggeven en dat zij beschikken over professioneel zelfvertrouwen (self-efficacy) ten aanzien van onderzoeksmatig leiderschap. Deze ontwikkeling kan bijvoorbeeld worden bevorderd door positieve feedback te geven, door de meerwaarde van onderzoeksmatig leiding geven te benadrukken, en door schoolleiders te stimuleren samen te werken met andere schoolleiders en met critical friends.
Uiterwijk-Luijk, L., Krüger, M., Zijlstra, B., & Volman, M. (2017). Inquiry-based leadership: the influence of attitude, experienced social pressure and self-efficacy. Journal of Educational Administration, 55(5): 492-509.
DOI: https://doi.org/10.1108/JEA-12-2015-0114
Professioneel zelfvertrouwen individueel en in het team bevordert onderzoeksmatig werken van leraren
Leraren met een sterk gevoel van self-efficacy op het gebied van onderzoeksmatig werken hadden een sterk onderzoekende houding, beheersten in hoge mate onderzoeksvaardigheden en droegen sterk bij aan het vormgeven van een onderzoekende cultuur op zowel school- als klasniveau. Het lijkt erop dat leraren vooral onderzoeksmatig werken als ze echt van zichzelf geloven dat zij dat kunnen. Ook het geloof en vertrouwen dat leraren hebben in het eigen team op het gebied van onderzoeksmatig werken is belangrijk voor de mate waarin zij er in slagen op school- en klasniveau een onderzoekende cultuur vorm te geven.
Uiterwijk-Luijk, L., Krüger, M., Zijlstra, B., & Volman, M. (2017). The Relationship between Psychological Factors and Inquiry-based Working by Primary School Teachers. Educational Studies, 43(2): 147-164.
DOI: http://dx.doi.org/10.1080/03055698.2016.1248901
Onderzoeksmatig werken van leraren bevordert de ontwikkeling van een onderzoekende houding van leerlingen
Er blijkt inderdaad een relatie te zien tussen het onderzoeksmatig werken van leraren en de nieuwsgierigheid van leerlingen. Hoe hoger leraren scoorden op het werken met een onderzoekende houding en het stimuleren van onderzoeksvaardigheden van leerlingen, hoe hoger leerlingen op die school scoorden op nieuwsgierigheid. Zij kunnen leerlingen bijvoorbeeld leren werken met leer- en onderzoeksvragen, open staan voor ideeën en onderzoeksvragen van leerlingen en onderzoek faciliteren door middel van het verstrekken van onderzoeksmaterialen en het inzetten van werkvormen waarbij leerlingen kunnen samenwerken in kleine groepen. Belangrijk voor de ontwikkeling van nieuwsgierigheid van leerlingen bleken verder: (1) een positieve attitude van de leraren ten opzichte van onderzoeksmatig werken, (2) een sterk gevoel van professioneel zelfvertrouwen van leraren ten opzichte van onderzoeksmatig werken en (3) een sterk gevoel van gedeeld professioneel vertrouwen in het team ten aanzien van onderzoeksmatig werken.
Top-down en bottom-up naar een onderzoeksmatig werkende school
Bestuurders stimuleren het onderzoeksmatig leiderschap van schoolleiders door bijvoorbeeld: leerlingresultaten samen bespreken, stimuleren dat schoolleiders samenwerken met andere scholen en samen onderzoeksresultaten bespreken, vertrouwen en geloven in de ander en open staan voor nieuwe ideeën met betrekking tot onderzoek. Andersom stimuleerden schoolleiders hun bestuurders eveneens tot onderzoeksmatig leiderschap door vertrouwen en geloof in hen te hebben, door kritische vragen te stellen, en door hen bewust te maken van zaken die moeten worden onderzocht.
Schoolleiders stimuleren onderzoeksmatig werken van leraren door voorbeeldgedrag, betrekken van externe organisaties om leraren te ondersteunen bij het uitvoeren van onderzoek, delen van leiderschap met leraren en creëren van een veilige omgeving. Leraren stimuleerden het onderzoeksmatig leiderschap van hun schoolleiders door kritische vragen te stellen en ook door voorbeeldgedrag.
Uiterwijk-Luijk, L., Krüger, M., & Volman, M. (2019). Promoting inquiry-based working: Exploring the interplay between school boards, school leaders and teachers. Educational Management Administration & Leadership, 47(3) 475–497.
DOI: https://doi.org/10.1177/1741143217739357
De gerapporteerde deelonderzoeken zijn onderdeel van de dissertatie:
Uiterwijk-Luijk, L. (2017). Inquiry-based leading and learning in primary education. Inquiry-based working by school boards, school leaders and teachers and students’ inquiry habit of mind (Proefschrift). Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.
https://dare.uva.nl/search?identifier=b47efd45-8059-44c6-9164-b6e490973419
Het onderzoek richtte zich op het onderzoeksmatig werken van bestuurders, schoolleiders en leraren, de ontwikkeling van een onderzoekende cultuur in scholen en de invloed daarvan op de onderzoekende houding van leerlingen, d.w.z dat zij nieuwsgierig en kritisch zijn.